Ik ben een liefhebber van kunst en cultuur. Bovendien ben ik ongeneeslijke nieuwsgierig naar religie en spiritualiteit. Ongetwijfeld een overblijfsel van het gereformeerde nest waar ik van oorsprong uitkom. Dit festival brengt het allemaal samen.
Het is een stille zondagochtend als ik de dijk af rijd, de straat in waar ik meer dan veertig jaar niet meer ben geweest: de IJsselmondselaan in Kralingseveer. Het geeft een bijzonder gevoel om hier weer te zijn, een mengeling van nostalgie, nieuwsgierigheid en opwinding.
Na het verlaten van mijn ouderlijk huis in 1976 woonde ik kort in deze wijk. De ouders van een goede vriend hadden er een huis, waar ik een gedeelte van kon huren.
Kralingseveer was toen een tamelijk gesloten gemeenschap. Rotterdam annexeerde het in 1941. Het ligt als een soort enclave aan de voet van de Van Brienenoordbrug. Iets verderop begint Capelle aan de IJssel. Een uithoek waar je niet zo snel komt.
Mijn bestemming van deze morgen is een Sikh tempel. Kralingseveer is wel de laatste plek waar je zoiets verwacht. Voluit heet dit Gebedshuis de Gurdwara Shri Guru Nanak Dev Sikh Temple. Het is gevestigd in een voormalige school in één van de achterliggende straatjes.
Bij het betreden van de tempel word ik opgevangen door een vriendelijke oudere man die mij uitleg geeft over waar ik ben en wat daar gebeurt. Als het gesprek wat persoonlijker wordt vertelt hij mij lang in het bedrijfsleven te hebben gewerkt en hoe hij geïnteresseerd is geraakt in deze religie. Hij blijkt een drijvende kracht achter deze organisatie, die na lang zoeken in Kralingseveer neerstreek. Al moest de buurt daar aanvankelijk erg aan wennen.
Hij geeft me een rondleiding die eindigt in de gemeenschapsruimte. Even later zitten we daar samen met blote voeten in hurkzit tussen tientallen mensen met tulbanden, in oranje-gele-witte gewaden. Zacht murmelend worden er voor mij onverstaanbare teksten gereciteerd. Mijn gedachten gaan terug naar de reizen die ik lang geleden maakte naar India en Nepal. Wat een bijzondere en onverwachte ervaring is dit.
Ik doe vandaag een tour langs een aantal heilige huisjes. Heilige Huisjes is een evenement dat sinds enkele jaren in Rotterdam wordt georganiseerd. Een festiviteit waarop bij de laatste editie vijfenveertig locaties meededen: kerken, moskeeën, tempels en andere religieuze plekken. Er zijn locaties die zich beperken tot het open stellen van hun gebouw voor geïnteresseerden, ‘open huis’. Op andere plaatsen kun je een concert bezoeken, een theatervoorstelling, je kunt er naar een voordracht luisteren, een expositie bekijken, een lezing bijwonen, een film zien, of aan een debat deelnemen.
Ik ben een liefhebber van kunst en cultuur. Bovendien ben ik ongeneeslijke nieuwsgierig naar religie en spiritualiteit. Ongetwijfeld een overblijfsel van het gereformeerde nest waar ik van oorsprong uitkom. Dit festival brengt het allemaal samen.
“… Heilige Huisjes als festival is bovenal bedoeld om voor religieus erfgoed een nieuw perspectief te verkennen op een moderne rol die gebedshuizen kunnen spelen op het gebied van cultuur, spiritualiteit en maatschappelijke samenkomst …”. Lees ik op hun website.
Is dit een poging om de terugloop van kerkbezoek te keren? Daar lijkt het niet op. Niet alle kerken die hieraan meedoen hebben daar last van en bij moskeeën speelt dat, voor zover ik weet, ook minder. Ik zou het eerder het ontsluiten van een nieuwe functie willen noemen. Nagenoeg iedere wijk in Rotterdam heeft wel een gebedshuis: een kerk, moskee of tempel. Vaak meer dan één. Juist deze gebouwen bieden de mogelijkheid om een centrale plek te zijn in het samenbrengen van mensen en het verstevigen van sociale verbanden in de eigen wijk. Plekken waar mensen hun verhaal kwijt kunnen en kunnen praten over de dingen die hen bezig houden. Waar op allerlei manieren en in verschillende vormen aandacht kan worden besteed aan actuele thema’s. Bovendien krijgt Rotterdam er op deze manier een veelheid van wijkpodia bij en dat is geen overbodige luxe. Een voorwaarde is natuurlijk wel dat de betreffende locaties zich gastvrij en neutraal opstellen naar hun bezoekers en op die aspecten is er hier en daar nog een wereld te winnen.
Waarschijnlijk ziet de gemeente Rotterdam die mogelijkheden ook, want dit initiatief is vanaf de eerste editie omarmd. Die eerste editie vond plaats in 2022 en was meteen een succes. Het aantal deelnemende locaties en de daar georganiseerde activiteiten neemt bij iedere editie toe, zowel op de linker als op de rechter Maasoever. Steeds is vier dagen lang een cultureel programma te bezoeken op tal van unieke en vaak onbekende plekken, overal in de stad.
Na mijn bezoek aan de Sikh Temple in Kralingseveer vervolg ik mijn persoonlijke tour en bezoek twee locaties op de linker Maasoever. Eerst de Adriaen Janszkerk in IJsselmonde, waar op het plein voor de kerk tafels zijn neergezet, rijk gevuld met Surinaams eten. Dat komt mij goed uit, want het is ondertussen etenstijd. De kerk blijkt haar 575-jarig bestaan te vieren. Binnen is er een interessante expositie te zien van straatfotografie. De fotograaf is aanwezig. Na een toelichting bij de expositie en een uitgebreide rondleiding in de kerk rijd ik vervolgens naar de Lange Hilleweg in Bloemhof. Ook een wijk die ik goed ken, ooit woonde ik in de daar naastgelegen straat.
Een enthousiast koppel is precies op de hoek van de Lange Hilleweg en mijn oude straat een koffiezaak begonnen in een oud winkelpandje. Bedoeld als ontmoetingsplek voor de buurt, “een leefgemeenschap met buurtbewoners met aandacht voor geest, ziel en lichaam”.
Ik beland in een soort kringgesprek van mensen uit de wijk die praten over de wezenlijke dingen van het leven; een mooi persoonlijk gesprek. Als ik het stel vraag waarom zij dit doen, blijkt hun geloof een belangrijke drijfveer.
Ik sluit de middag af met een theaterstuk in kerk van de Evangelische Broedergemeente aan de Avenue Concordia in Kralingen. Mathieu Wijdeven, maker bij Theater Rotterdam, speelt daar een solovoorstelling over het leven van zijn betovergrootvader, die dichter en kunstenaar bleek te zijn. Hij leefde in Suriname net na de afschaffing van de slavernij. Een mooi stuk dat op precies de juiste plek wordt gespeeld en naadloos aansluit op de actualiteit.
De Evangelische Broedergemeente is immers voortgekomen uit zendingswerk in Suriname vanaf de 18e eeuw en heeft tot op de dag van vandaag een belangrijke kerkelijke positie in dat land. Voor mij is het een mooie afsluiting van de middag.
Bij het weggaan concludeer ik dat dit festival ook een nadeel heeft: Heilige Huisjes is te groot en te divers om alles te kunnen zien. Voor een festival met zo’n mooi programma doet dat pijn. Ik neem me dan ook voor om voor de beoogde volgende editie (medio juni 2025) de volledige vier dagen in mijn agenda te zetten.
Deze column is geschreven door Arjen Baas en gepubliceerd in Puntkomma
